تاکید امام سجاد(ع) به مردم مبنی بر مسئله امامت و ولایت

امام سجاد علیه السلام در موعظه‏های عمومی خود مسئله ولایت و ‏امامت و حکومت را یادآوری می‏کردند؛ البته به صورتی که حساسیت دشمن برانگیخته ‏نشود و در عین حال، مردم متنبه شوند. ‏

فرهنگ نیوز به نقل از «خبرگزاری دانشجو»؛ برخی از مطالب امام سجاد علیه السلام در روش موعظه، خطاب به عموم مردم ‏است و برخی دیگر خطاب به شیعه؛ در آنجا که مخاطب همه مردم هستند، اولاً ‏غالباً به آیات قرآن استناد می‏شود و ثانیاً صریحاً دستگاه حکومتی مورد عتاب و ‏انتقاد قرار نمی‏گیرد و صرفاً بیان اندیشه و ایدئولوژی اسلامی به صورت پند و ‏نصیحت است.

 

استناد به قرآن کریم از آن نظر ضروری بود که عموم مردم، معرفت ‏کافی نسبت ‏به امام سجاد علیه السلام نداشتند و استدلال می‏طلبیدند، پرهیز از ‏انتقاد صریح نیز برای رعایت تقیه بود. ‏

 

حضرت زین‏العابدین علیه السلام سخن را با لحن موعظه به این صورت آغاز می‏کند که ‏‏«ایها الناس اتقوا الله و اعلموا انکم الیه راجعون» تقوای خدا را پیشه کنید و بدانید که به ‏سوی خدا برمی‏گردید، «الا و ان اول ما یسالانک عن ربک الذی کنت تعبده» بدان که وقتی ‏نکیر و منکر به سراغ تو می‏آیند اولین چیزی که آن دو می‏پرسند، از خدای توست که او را ‏عبادت می‏کردی، «عن نبیک الذی ارسل الیک» از پیامبری که به سوی تو فرستاده شده، ‏می‏پرسند، «و عن دینک الذی کنت تدین به» و از دینت می‏پرسند که به آن معتقد بودی، «و ‏عن کتابک الذی کنت تتلوه» و از کتابت که آن را تلاوت می‏کردی.

 

و آنگاه امام ‏سجاد علیه السلام به نکته اصلی و محوری می‏رسد «و عن امامک الذی کنت تتولا» و ‏از امامی که تو ولایت آن را داری، می‏پرسند.» ‏

در زبان و بیان ائمه علیهم السلام مسئله امامت‏ یعنی مسئله حکومت و فرقی بین مسئله ‏امامت و مسئله ولایت نیست؛ امامی که در اینجا ذکر می‏شود، یعنی جانشین پیامبر که ‏هم متکفل ارشاد و هدایت دینی توست و هم متکفل هدایت و ارشاد امور زندگی در دنیا؛ ‏امام یعنی رهبر جامعه، پس اطاعت از امام هم در امور دنیوی و هم در ‏امور دینی واجب است. ‏

 

امام سجاد علیه السلام وقتی می‏فرماید: «از امامت از تو می‏پرسند»، یعنی به تو ‏می‏گویند که آیا امام درستی انتخاب کردی؟ و آن کسی که بر تو حکومت می‏کند و رهبر ‏جامعه است، آیا به راستی انتخاب کردی؟ آیا خدا به امامتش راضی است؟ ‏ایشان با این روش آرام و موعظه‏آمیز، مردم را درباره مسئله امامت، بیدار و حساس می‏کنند، در ‏حالی که بنی‏امیه اساسا میل نداشت که بحثی درباره امامت و حکومت مطرح ‏شود. ‏

دو نکته در موعظه‏های عمومی امام سجاد علیه السلام باید مورد توجه قرار گیرد، اینکه این بحث ها صرف آموزش نیست، ‏بلکه بیشتر از آن که تعلیم باشد، تذکر و یادآوری است؛ ‏زیرا در آن زمان انحراف و تحریف در اصول دین واقع نشده بود، ولی مردم فراموش کرده ‏بودند و زندگی مادی، توحید و نبوت و معاد را از یادشان برده بود و دوم اینکه امام سجاد علیه السلام بر مسئله امامت تاکید خاص دارد.

 

بر اساس همان خط ‏مشی کلی و هدف نهایی که قبلا ذکر شد (تشکیل حکومت اسلامی به روش اهل بیت ‏علیهم السلام) امام سجاد علیه السلام در موعظه‏های عمومی خود نیز مسئله ولایت و ‏امامت و حکومت را یادآوری می‏کردند؛ البته به صورتی که حساسیت دشمن برانگیخته ‏نشود و در عین حال، مردم متنبه شوند. ‏

 

‏«موعظه‏های اختصاصی‏» امام سجاد علیه السلام آن مواعظی است که خطاب به شیعه ‏صورت گرفته و کاملا مشخص است که مخاطبان، از مخالفان دستگاه حاکم ‏هستند.

 

این موعظه‏های اختصاصی برای کادر سازی است تا در صورت ایجاد حکومت ‏اسلامی، مسئولیت‏های مهم را برعهده بگیرند؛‏ یک نمونه از این موعظه‏های اختصاصی در «تحف العقول‏» ذکر شده است؛ این موعظه ‏چنین آغاز می‏شود: «کفانا الله و ایاکم کید الظالمین و بغی الحاسدین و بطش الظالمین ‏ایها المؤمنون»، خود این خطاب نشان می‏دهد که امام و مخاطبان، در این جهت ‏با هم ‏شریکند که مورد خطر و تهدید دستگاه حاکم هستند.

 

«لایفتننکم الطواغیت و اتباعهم من ‏اهل الرغبة فی الدنیا المائلون الیها المفتونون بها المقبلون علیها... و ان الامور الواردة ‏علیکم فی کل یوم و لیلة من مظلمات الفتن و حوادث البدع و سنن الجور و بوائق الزمان و ‏هیبة السلطان و وسوسة الشیطان لتشبط القلوب عن نیتها» طاغوت‏ها و پیروان ‏دنیاپرست آنها، شما را فریب ندهند. این حوادثی که در زندگی شب و روز برای شما - در ‏دوران خفقان و مبارزه - پیش می‏آید، دل ها را از نیت و جهتی که دارند، بازمی‏دارد و از آن ‏انگیزه و نشاط لازم برای مبارزه می‏کاهد؛ «و تذهبها عن موجودالهدی و معرفة اهل الحق ‏و ایاکم و صحبة‏العاصین و معونة‏الظالمین‏» و هدایت موجود را از یاد می‏برد و شناخت اهل ‏حق را به فراموشی می‏سپارد.

 

سپس امام سجاد علیه السلام موعظه می‏کند و هشدار ‏می‏دهد که از همنشینی با گنهکاران بپرهیزید و ظالمان را یاری نکنید؛ روشن است که ‏امام علیه السلام عده‏ای از مؤمنین و هواداران را جمع کرده و با روش موعظه، آنها را ‏دلگرم و امیدوار می‏کند و از نزدیک شدن به دستگاه ستمگر زمان (عبدالملک بن مروان) ‏منع و نهی می نماید و آنها را شاداب و با طراوت و سرزنده نگه می‏دارد برای روزی که ‏وجودشان بتواند در راه حکومت اسلامی مؤثر واقع شود.‏ ‏ ‏‏

 

امام سجاد علیه السلام با یادآوری تجربه‏های گذشته پیروان اهل بیت علیهم ‏السلام (در قیام عاشورا، واقعه حره، شهادت حجربن عدی و رشید حجری و..). ‏می‏خواستند شیعه را در مبارزه ثابت قدم‏تر گردانند: «فقد لعمری استدبرتم من ‏الامورالماضیة فی الایام الخالیة من الفتن المتراکمة والانهماک فیها ما تستدلون به ‏علی تجنب الغواة و...» به جان خودم قسم! شما از جریان‏های گذشته در ‏دوران‏های پیشین که پشت‏سر گذاشته‏اید، از فتنه‏های انباشته و متراکم و غرق ‏شدن در این فتنه‏ها تجربه‏هایی را می‏توانید کسب کنید و بر ‏اجتناب از گمراهان و اهل بدعت‏ها و مفسدان در زمین راه یابید.

 

 امام سجاد علیه السلام در اینجا به صراحت، مسئله امامت و ولایت را مطرح می‏کنند: ‏ ‏«فقدموا امرالله وطاعته و طاعة من اوجب الله طاعته و لا تقدموا الامور الواردة علیکم من ‏طاعة الطواغیت و فتنة زهرة الدنیا بین یدی امرالله و طاعته و طاعة اولی الامر منکم‏» ‏فرمان خدا و اطاعت او را مقدم بدارید و همچنین اطاعت کسی را که خدا، اطاعت او را ‏واجب کرده است. اطاعت طاغوت‏ها - عبدالملک بن مروان‏ها - را بر اطاعت‏ خدا و اطاعت ‏رسول خدا و اطاعت اولوالامر واقعی مقدم نکنید. ‏

 

امام زین العابدین علیه السلام با این بیان، در حقیقت ‏برای نظام حکومتی مورد نظر خود ‏که حکومت علوی و الهی و اسلامی بود، تبلیغ و فرهنگ سازی می‏کردند.

 کد:23910